Travma ve Tetikleyici Etkenle İlişkili Bozukluklar
Psikolojik Travma Nedir ?
Travma, tehdit veya tehlike içeren bir olayın birey üzerinde neden olduğu kalıcı, olumsuz etkidir. Olaylar sadece şiddet içerdiği için travmatik değildir, bireyin tehdit veya tehlike algısı travmatik etkiye neden olabilir. DSM-5'e göre (Ruhsal Hastalıkların Tanısal ve Sayımsal El Kitabı, 2013), bir kişi doğrudan olumsuz bir olay yaşadığında, bu olaya tanık olduğunda veya başkalarından öğrendiğinde travmatik etki ortaya çıkabilir. Travmaya maruz kalma çok yaygındır.
Travma Sonrası Stres Bozukluğu
Travma Sonrası Stres Bozukluğu (TSSB), stresli bir olaydan sonra gelişebilen bir zihinsel sağlık sorunudur. Kaza geçirmek, savaş, doğal afetler, fiziksel veya cinsel saldırı ve istismar-tecavüz, sevilen birinin ani ölümü ve terör saldırısı gibi tehlikeli, yaşamı tehdit edici, şok edici veya çok korkutucu olaylar travmatik olabilir. Başka birinin başına geldiğini görmüş olmak da travmatik bir deneyim olarak değerlendirilmektedir. Böyle bir olaydan sonra üzgün hissetmek, bir süre uyumakta, yemek yemekte veya keyif alınan şeyleri yapmakta zorlanmak normal kabul edilmektedir. Ancak bu belirtiler bir aydan uzun sürer ve hayatınızı etkiler.
TSSB belirtileri kişiden kişiye değişse de TSSB'si olan herkes aşağıdakilerden birini veya birkaçını yaşar:
• Kişi, travmatik deneyimi hatırlatan kişi veya durumlardan kaçınabilir.
• Bozukluk, rahatlamayı veya kişinin alıştığı ve keyif aldığı şeylerden keyif almayı zorlaştırabilir. Kişi kendini gergin veya endişeli hissedebilir. Ayrıca uyumakta veya konsantre olmakta zorluk çekebilir.
• Bozukluk, kişinin kendisini kızgın, üzgün, güvensiz, suçlu veya hissiz hissetmesine neden olabilir.
• Kişi travmatik deneyimi geçmişe dönüşler ve rüyalar aracılığıyla yeniden deneyimleyebilir.
TSSB hayatınızı nasıl etkiler ?
TSSB, sağlığınız ve yaşamınızla ilgili aşağıdakiler gibi başka sorunlara yol açabilir:
•Alkol ve uyuşturucu kullanımı
•Kaygı
•Depresyon
•Kendine veya başkalarına zarar verme düşünceleri
•İşyerinde ve kişisel ilişkilerde sorunlar
Travma sonrası stres bozukluğu nasıl tedavi edilir ?
TSSB için en etkili tedavilerden biri psikoterapidir. Travma odaklı psikoterapi travmatik deneyimi ve anlamını inceler. Birkaç farklı yaklaşım vardır:
Bilişsel işlemleme terapisi: Bu yöntem, travmatik olayla ilgili olumsuz düşünce ve inançları saptar ve değiştirmeye çalışır.
Göz hareketlerini duyarsızlaştırma ve yeniden işleme (EMDR):
Olay hakkında düşünürken terapist tarafından tanıtılan belirli seslere veya hareketlere odaklanırsınız. Bu yöntem, olayı zamanla daha az üzücü hale getirmeyi amaçlar.
Maruz bırakma terapisi:
Bu yöntem, kaçındığınız düşünceler, duygular ve durumlarla yüzleşmenizi teşvik eder. Travmatik deneyim hakkında konuşmak ya da kaçınılan davranışları denemek tedavinin bileşenleridir.