Uçuşun en kritik evresi olan iniş, sadece teknik beceri değil, aynı zamanda psikolojik dayanıklılık gerektiriyor. Havacılık psikoloğu Dr. Özlem Şahin, bazı pilotlarda iniş aşamasında artan stresin “iniş anksiyetesi” olarak adlandırılabilecek bir duruma yol açtığını belirterek, bu durumun uçuş güvenliğini dolaylı biçimde etkileyebileceğini söyledi.
Pilotlarda Gizli Stres: “Zihinsel Türbülans”
Dr. Şahin’e göre iniş, pilotların otomatik sistemlerden manuel kontrole geçtiği, hız, rüzgâr ve trafik gibi çok sayıda değişkeni aynı anda yönetmek zorunda oldukları en yoğun evrelerden biri. Bu süreçte artan bilişsel yük, beyinde “tehdit algısını” tetikliyor. Kalp atışı hızlanıyor, nefes kısalıyor, kaslar geriliyor. Bazı pilotlar bu durumu yönetebiliyor ancak bazıları için bu stres, performans kaygısına dönüşebiliyor.
Bilimsel Veriler Dikkat Çekiyor
Havacılık psikolojisi alanındaki araştırmalar, iniş ve yaklaşma aşamalarında stres ve kaygı seviyesinin belirgin biçimde yükseldiğini ortaya koyuyor. Simülatör testlerinde kaygı düzeyi yüksek pilotların dikkat kontrolünde zorlandığı ve karar verme hızlarının azaldığı tespit edilmiş durumda. Uzmanlara göre bu tablo, “türbülansın bazen havada değil, zihinde başladığını” gösteriyor.
Belirtiler Çoğu Zaman Fark Edilmiyor
İniş anksiyetesi hem bedensel hem zihinsel belirtilerle ortaya çıkabiliyor. Pilotlarda kalp çarpıntısı, kas gerginliği, nefes darlığı gibi fiziksel tepkiler görülürken; zihinsel tarafta “ya hata yaparsam” düşüncesi ve dikkat daralması öne çıkıyor. Profesyonel disiplini gereği bu belirtileri bastırmaya alışkın pilotlarda bile, fark edilmeyen stres konsantrasyon kaybına neden olabiliyor.
Ne Zaman Destek Alınmalı?
Uzmanlar, kaygının uçuş performansını etkilemeye başladığı, kontrol uçuşları öncesinde yoğun stres yaşandığı veya fiziksel belirtilerin süreklilik kazandığı durumlarda profesyonel psikolojik destek alınması gerektiğini belirtiyor. Dr. Şahin, “Bu bir zayıflık değil; yüksek sorumluluk taşıyan bir mesleğin doğal sonucu” diyor.
Dayanıklılığı Artırmanın Yolları
Uzmanlara göre pilotlar, psikolojik dayanıklılıklarını artırmak için şu yöntemleri uygulayabilir:
- Kaygıyı bastırmak yerine fark etmek ve tanımak,
- “Hata yaparsam” düşüncesini “hazırlıklıyım, yönetebilirim” bakış açısına çevirmek,
- Nefes egzersizleriyle sinir sistemini dengelemek,
- Simülatörlerde stresli senaryolarla güvenli şekilde yüzleşmek.
“Zihinsel Bakım” Artık Uçuş Güvenliğinin Parçası
Dr. Şahin, iniş anksiyetesinin bir hastalık değil, pilotun zihninden gelen bir uyarı sinyali olduğunu vurguluyor. “Uçağın türbülansı kontrol altına alınabilir; zihnin türbülansı da öyle” diyen Şahin, zihinsel bakımın artık uçuş güvenliğinin ayrılmaz bir parçası olarak görülmesi gerektiğini ifade ediyor.
Bu yazı havacılık psikolojisine dikkat çekmek amacıyla ilk olarak AirportHaber'de yayımlanmıştır.
https://m.airporthaber2.com/havacilik-haberleri/pilotlarda-inis-anksiyetesi-uyarisi.html